ANALIZA PLACU 3V RADOM
Plac 3V w Radomiu jest przestrzenią, która – choć powinna być spójną całością – wydaje się dziś poszatkowana pod względem geometrii i funkcji. Obecny układ dzieli plac pomiędzy różne elementy: fontanny, ulicę Focha oraz główny trakt pieszy – ulicę Żeromskiego, która administracyjnie zmienia się tutaj w Plac Konstytucji 3 maja (w pobliżu Kościoła Garnizonowego, choć temat ten zasługuje na rozwinięcie przy innej okazji). Te trzy obszary mają wyraźnie odrębne funkcje i brakuje im harmonii oraz integracji. W przeszłości plac był lepiej zintegrowany dzięki niskim meblom miejskim i dużym, płytkim nieckom wypełnionym wodą, które wizualnie tworzyły większą, bardziej spójną przestrzeń. Dziś sytuację komplikuje nowy budynek, nazywany przez niektórych „Titanikiem” – prawdopodobnie z powodu amfiteatralnego ukształtowania terenu, które przypomina dziób tonącego statku. Jednak głównym problemem placu jest brak harmonii użytkowania. Podczas Świąt Państwowych uroczystości przenoszą się na Plac Konstytucji przy Kościele Garnizonowym, a w trakcie festiwalu teatrów ulicznych korzysta się z przestrzeni fontann, co wymusza ich czasowe wyłączenie.
Plac otaczają wartościowe zabytki – kamienice z XIX wieku – które dodają mu historycznego charakteru, ale nie współgrają z jego obecnym podziałem. Na załączonej grafice, na czerwono, oznaczono kluczowe mankamenty przestrzeni:
1. Brak ciągłości pierzei ulicy Focha w odpowiedniej linii i gabarytach – zabudowa wygląda tymczasowo, choć funkcjonuje tak już od dłuższego czasu.
2. Budynek, niegdyś pełniący funkcję toalet i kawiarni, obecnie bez użytku, dzieli niepotrzebnie plac na trzy małe przestrzenie.
3. Brak wschodniej pierzei placu, która mogłaby zamknąć przestrzeń i stworzyć bardziej kompletny układ – obecny stan przypomina niedokończony fragment miasta.
Obecna forma placu nie daje spójnej całości i wydaje się tymczasowym rozwiązaniem, które wymaga dalszych prac urbanistycznych, aby przywrócić przestrzeni harmonijny charakter, który mogłaby oferować jako jedno z centralnych miejsc miasta.
Plac Konstytucji 3 Maja w Radomiu stanowi interesujący przykład przestrzeni miejskiej o unikalnej strukturze w skali kraju. To rozległy plac, dawniej zwieńczony cerkwią św. Mikołaja, a obecnie zabudowany kościołem garnizonowym, który jest otoczony ze wszystkich stron historycznymi kamienicami. Jego oś widokowa prowadzi wprost na ulicę Piłsudskiego – niegdyś najbardziej reprezentacyjną część Radomia. Część północno-wschodnia placu jest uzupełniona mniejszym placykiem, który w celu łatwiejszego rozróżnienia nazwano tu jako Plac 3V (choć mieszkańcy znają go potocznie jako Radomskie Fontanny). Ta przestrzeń jest formą poszerzenia ulicy Focha, która jednak nie zachowuje osiowego układu względem ulicy Piłsudskiego, co sprawia wrażenie kompozycyjnego zaburzenia. Plac 3V powstał na terenie dawnego ogrodu Pałacyku, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się restauracja hotelu Hilton. Nawet z widoku lotu ptaka widać, że przestrzeń ta jest podzielona na trzy części, co w praktyce wydaje się zbędne i wprowadza chaos w odbiorze całego placu.
Usunięcie „Titanika” mogłoby przywrócić pierwotną funkcjonalność placu, umożliwiając pełniejsze wykorzystanie tej przestrzeni jako spójnej całości. Na ilustracji powyżej widać, jak mogłaby wyglądać pierzeja ulicy Focha, uzupełniona o zabudowę zgodną z historyczną linią i gabarytem. Plac w jednym kawałku pozwoliłby na organizację większych wydarzeń i stworzenie przestrzeni bardziej przyjaznej mieszkańcom. W ramach eksperymentów z narzędziami AI przygotowano serię wizualizacji – żartobliwych wyobrażeń na temat tego, co mogłoby zniknąć lub pojawić się na placu. Oczywiście szkice te nie stanowią propozycji projektowych, ale jedynie próbę przedstawienia potencjalnych zmian. W ramach konsultacji na mediach społecznościowych większość odbiorców wskazała na potrzebę zwiększenia ilości zieleni w tej części miasta, co jest rozsądnym pomysłem – drzewa i roślinność mogą zapewnić przyjemny cień w upalne dni. Ważne jest, by szanować istniejący drzewostan przy ulicy Żeromskiego, który zdążył już wtopić się w krajobraz tego miejsca. Drzewa te powinny zostać zachowane, ponieważ osiągnięcie podobnego efektu z nowymi nasadzeniami zajęłoby długie lata. Choć nie jest to widoczne na powyższej grafice, łatwo wyobrazić sobie linię drzew wzdłuż ulicy Focha, która mogłaby kontynuować obecny układ zieleni, wzbogacony o ławki i miejsca odpoczynku. Obecna różnorodność nawierzchni placu pozostawia wiele do życzenia. Wielka plama bazaltowej kostki brukowej imitująca ulicę Focha psuje spójność całej przestrzeni. To miejsce ma jednak potencjał na coś wyjątkowego, przestrzeń o „efekcie WOW”, która stanie się wizytówką Radomia.
Północna ściana placu, zwieńczona pałacykiem (obecnie restauracją Hotelu Hilton), stwarza duże możliwości aranżacji przestrzeni. Schodkowe zejście frontowe, różnica wysokości pomiędzy pałacykiem a placem, daje szansę na efektowne wyeksponowanie nowych fontann. Byłoby to już trzecie lub czwarte podejście do tematu fontann w Radomiu, jednak obecność wody w śródmieściu powinna zostać zachowana ze względu na długoletnią tradycję. Miejsce to jest przecież potocznie nazywane "fontannami w Radomiu". Warto spojrzeć na koncepcję fontann z innej perspektywy. Zamiast współczesnych, cyfrowo kontrolowanych systemów, spotykanych na całym świecie, może należałoby postawić na unikatowe, rzeźbiarskie formy, stworzone specjalnie z myślą o tej przestrzeni. Ściana pałacyku stwarza doskonałe warunki do ekspozycji fontann w stylu eklektycznym, klasycznym, renesansowym lub barokowym – takich, jakie powracają w przestrzeniach miejskich we Francji czy w architekturze polskiego Krakowie. Byłaby to szansa na stworzenie nowej wizytówki Radomia, miejsca, które przyciągnie mieszkańców i turystów swoją niepowtarzalną estetyką. To nie miałaby być "eksplozja kiczu", lecz eksplozja sztuki – w formach historycznych, sprawdzonych przez wieki, a nie eksperymentalnej współczesnej ekspresji, która bywa trudna w odbiorze. Zadanie zaprojektowania fontann w Radomiu, zlokalizowanych przy ścianie pałacyku Hiltona, powinno być bardziej wyzwaniem rzeźbiarskim niż architektonicznym. Organizowane konsultacje są dobrym krokiem, jednak ankiety oparte jedynie na pytaniach, bez wizualizacji, mogą nie oddawać pełni potencjału tej przestrzeni, która już dziś jest sercem śródmieścia. Domknięcie wschodnio-północnego narożnika placu jest nie tyle propozycją, co koniecznością z trzech powodów. Po pierwsze, brak tej ściany sprawia, że plac wygląda na niedokończony. Po drugie, powinna tam powstać ściana, ale nie w formie ogrodzenia – to nie miejsce na zasłanianie czyjegoś ogródka, lecz na nową kamienicę lub strukturę, która harmonijnie wpisze się w architekturę placu. Styl klasycystyczny wydaje się najbardziej odpowiedni – każda inna forma w tym miejscu mogłaby kolidować z okoliczną zabudową, tak jak nowe skrzydło hotelu Hilton, które wprowadza pionowe podziały, podczas gdy reszta śródmieścia opiera się na poziomych liniach. Nowy budynek rażąco kontrastuje z XIX-wiecznymi kamienicami i sprawia wrażenie elementu obcego w tej przestrzeni. Trzeci argument to konieczność osłonięcia współczesnego skrzydła hotelu eklektyczną ścianą, która pomoże przywrócić spójność historycznego charakteru placu.
W dyskusjach o przyszłości placu nie można zapominać o jego obecnej roli jako popularnego miejsca spotkań Radomian. W ciągu dnia jest to przestrzeń dla najmłodszych – dzieci uczą się tu jazdy na rowerach, hulajnogach, rolkach i deskorolkach. Brak wody w fontannach tylko sprzyja ich aktywnościom, zapewniając większą powierzchnię do biegania i zabawy. To także miejsce, gdzie rodzice mogą wygodnie usiąść na ławkach i obserwować swoje pociechy. Warto zatem uszanować tę funkcję placu – otwartego miejsca dla dzieci i przestrzeni odpoczynku dla dorosłych. Rozważenie wysokiej jakości materiałów nawierzchni oraz odpowiednie zaplanowanie i wykonanie ławek jest kluczowe, aby nie wprowadzać niepotrzebnych barier i dysfunkcji, jak ma to miejsce obecnie. Plac ten ma potencjał, by stać się nową wizytówką Radomia i przyciągnąć uwagę jako przestrzeń wyróżniająca się na tle innych miast. Może stać się areną sztuki użytkowej w bogatej, imponującej formie, co wprowadzi do śródmieścia coś więcej niż typowe, bezbarwne rozwiązania znane z nowoczesnych centrów handlowych. Wnętrze placu mogłoby nawiązywać do klasycystycznych i eklektycznych stylów pobliskich kamienic, z fontannami oraz przemyślanym zamknięciem przestrzeni, w stylu klasycyzmu, eklektyzmu czy baroku. Taki projekt dodałby jakości przestrzeni publicznej w zabytkowym XIX-wiecznym śródmieściu – bez wszechobecnych, standardowych i często tanich rozwiązań, które, niestety, widać już nawet w tej części miasta. Tymczasem niepokój budzi planowany "korytarz transportu zbiorowego" na osi ulic Piłsudskiego i Focha, zapisany w niedawno uchwalonym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Radomia. Realizacja tego pomysłu grozi zniszczeniem dzisiejszej funkcji placu jako przestrzeni przyjaznej dzieciom oraz przecięciem jedynego miejskiego deptaka, który przez lata wypracował swoją rolę. Jeśli ten korytarz miałby zostać wprowadzony, można mówić o wielkim błędzie w projektowaniu i zarządzaniu przestrzenią miasta. Alternatywnie, korytarz transportowy mógłby powstać w tunelu pod śródmieściem, omijając plac 3V i Plac Konstytucji 3 Maja, by zachować dotychczasową funkcję tej przestrzeni.
Plac Konstytucji 3 Maja w Radomiu, wraz z przylegającym Placem 3V, pełni istotną funkcję w życiu mieszkańców jako miejsce spotkań, aktywności rodzinnych i centrum miejskiej przestrzeni publicznej. Jednak obecny układ i podział przestrzeni – szczególnie przez zabudowę zwaną "Titanikiem" oraz różnorodność nawierzchni – powodują, że plac traci na funkcjonalności i estetyce.
1. Koncepcja urbanistyczna: Plac wymaga spójnego, całościowego podejścia, które usunie niepotrzebne podziały przestrzeni. Likwidacja budynku „Titanika” przywróciłaby pierwotną funkcjonalność placu jako jednej przestrzeni, umożliwiając jego pełne wykorzystanie. Uzupełnienie zabudowy wzdłuż ul. Focha przywróciłoby także poczucie zamkniętej przestrzeni, co nadałoby placowi bardziej harmonijny charakter.
2. Ekspozycja sztuki i estetyka: Plac posiada potencjał, by stać się wizytówką miasta, wyróżniającą się artystyczną i historyczną estetyką. Nowe fontanny mogłyby być bardziej oryginalne i nawiązywać do eklektycznych, klasycznych form, które uzupełnią charakter śródmieścia. Istnieje szansa na stworzenie atrakcyjnej przestrzeni, inspirującej i oddającej ducha zabytkowego Radomia, unikając wszechobecnych, współczesnych rozwiązań bez charakteru.
3. Funkcja społeczna placu: Plac odgrywa ważną rolę jako przestrzeń rekreacyjna – w dzień dla dzieci, które uczą się tu jeździć na rowerach czy hulajnogach, a wieczorem dla dorosłych. Aby zachować ten charakter, należy zadbać o jakość nawierzchni oraz przemyślane rozmieszczenie ławek, które pozwolą rodzicom wygodnie obserwować dzieci, jednocześnie nie zakłócając funkcji placu.
4. Zagrożenie korytarzem transportowym: Planowany „korytarz transportu zbiorowego” na osi ulic Piłsudskiego i Focha, jeśli zostanie zrealizowany, grozi przecięciem tej kluczowej przestrzeni i zniszczeniem jej przyjaznej dla pieszych funkcji. Rozwiązaniem alternatywnym może być przeprowadzenie korytarza w tunelu pod śródmieściem, aby zachować deptak i funkcję rekreacyjną placu.
Podsumowując, konieczne jest podejście do placu jako przestrzeni, która łączy estetykę historyczną z potrzebami współczesnych mieszkańców. Przemyślane uzupełnienie zabudowy, unikatowe formy sztuki użytkowej i uwzględnienie potrzeb użytkowników mogą sprawić, że Plac 3V i Plac Konstytucji 3 Maja staną się prawdziwą wizytówką Radomia, atrakcyjną dla mieszkańców i gości miasta.
WYGENEROWANE PRZY POMOCY NARZĘDZI AI: TREŚCI, OBRAZY, ANIMACJE i DŹWIĘKI ZOSTAŁY WYGENEROWANE SYNTETYCZNE, ZMODYFIKOWANE LUB/I ZMANIPULOWANE
WYKORZYSTANO MATERIAŁY:
Zdjęcie: nadzory-archeologiczne.pl; Ortofotomapa i zdjęcia lotnicze - https://radom.obliview.com/
BIBLIOGRAFIA:
[1] Plac Konstytucji 3 Maja w Radomiu - PL.WIKIPEDIA.ORG
[2] Studium historyczno-urbanistyczne śródmieścia Radomia; Miejska Pracownia Urbanistyczna, Radom 1998 Zespół autorski: Z.Chołuj, I.Głuszek, B.Malicka-Ząbek, A.Penkalla, S.Żółkowski, M.Ankiewicz, J.Kwiatkowska (współpraca); s.109-139 wg MPU.RADOM.PL
[3] Nadzory-archeologiczne.pl
[4] Plac Konstytucji 3 Maja; RETROPEDIA.RADOM.PL
Komentarze
Prześlij komentarz