Podsumowanie Raportu Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019

Prezentowany artykuł powstał jako podsumowanie Raportu Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019. Raport przygotowano w Zespole Problemowym ds. BIM – KRIA RP, w ramach zadania: Monitorowania aktualnej oferty programów edukacyjnych związanych z technologią BIM na uczelniach wyższych.[1]

Opisując edukację BIM, należy zdefiniować czym on jest. Definicje: modelowanie informacji o obiektach budowlanych (BIM)[2], zawartą w Podręczniku EUBIM TASK GROUP możemy traktować jako oficjalną, za potoczną: dosłowne tłumaczenie z języka angielskiego, Modelowanie Informacji o Budynku [MIoB?]. Ani z pierwszej, ani z drugiej nie wynika, czym jest metodologia BIM. A składa się z informacji cyfrowej (danych), procesów jej przetwarzania (modelowania) oraz technologii (oprogramowania). BIM umożliwia włączenie sektora budowlanego w zarządzanie cyklem życia produktu [PLM]. Od koncepcji, projektu, przez produkcję (budowę), użytkowanie, remonty, po utylizację i recykling, w skrócie BIM od 2D do 8-9D ( obecnie brakuje jeszcze definicji BIM recycling ). Tym samym BIM to nie tylko oprogramowanie ale coś znacznie szerszego. Wymaga wiedzy i zarządzania, standardów i procesów, współpracy i technologii. Całość BIM opiera się na oprogramowaniu świata wirtualnego ale nie jest tylko oprogramowaniem. Należy dodać że Polska nie wprowadziła BIM do sektora publicznego i nie określiła daty jego wprowadzenia. Jednak jest coraz bardziej popularny w pracowniach architektonicznych i branżowych. Pozwala na przyspieszenie prac, wymiany informacji i uniknięcia kolizji ale głównym odbiorcą korzyści płynących z tej metodologii są inwestorzy. Na drugim miejscu wykonawcy. Dopiero na miejscu trzecim projektanci, a oni właśnie są pionierami BIM na całym świecie.

Raport oparto na publicznie dostępnych danych, obejmujących: strony web, media społecznościowe, trendy google, youtube oraz platformy płatnej edukacji. Do analizy wyselekcjonowano 10 polskich uczelni wyższych, Wybór oparto na rankingu Perspektywy Architektura 2019. Dane ograniczono do przedmiotów angażujących oprogramowanie (w tym przedmioty BIM). W celu przedstawienia tła nauczania, podobne dane, przedstawiono dla UCL [University College London] oraz MIT [Massachusetts Institute of Technology]. Uczelni znajdujących się na pierwszych miejscach w rankingach europy i świata. Dodatkowo zebrano program 14 polskich uczelni prowadzących studia podyplomowe BIM oraz szeroką ofertę nauczania pozaszkolnego.

Programy nauczania, wydziałów architektury w Polsce, daję reprezentacyjną próbę analizy dla około 25 wydziałów architektury w kraju. Prezentowane dane służą odpowiedzi na pytanie: na jakim etapie edukacji BIM znajdujemy się obecnie? Powszechnie występują przedmioty: komputerowe wspomaganie projektowania, techniki informacyjne, CAD i GIS. BIM występują w mniejszości i głównie obejmuje wstęp do modelowania informacji o obiektach budowlanych. Jakich przedmiotów moglibyśmy oczekiwać, daje przegląd programu studiów podyplomowych. Brakuje szerokiej gamy nauki oprogramowania, zarządzania informacją, współpracy międzybranżowej opartej na technikach cyfrowych, czy standaryzacji w zakresie CAD i BIM. Przy próbie uśrednienia wyników: ilości przedmiotów wykorzystujących techniki cyfrowe należałoby wskazać 1 przedmiot na semestr oraz 1 przedmiot BIM na cały okres edukacji studenta (3-5 lat). Odmienne podejścia znajdziemy za granicą. Oferta programowa UCL charakteryzuje się średnią ilością przedmiotów wykorzystujących techniki cyfrowe (ok.10) ale skoncentrowanych na BIM (90% przedmiotów). Jednocześnie edukacja uzupełniana jest dodatkowymi spotkaniami, szkoleniami i wykładami z zakresu modelowania. MIT przedstawia podejście odmienne. Proponuje dużą ilość przedmiotów (prawie 40), gdzie BIM to około 30%. Pomija jednak dodatkowe szkolenia i spotkania uzupełniające. Oczywiście występują ale w minimalnym zakresie. Porównując uczelnie polskie i zagraniczne można dostrzec brak tendencji odwzorowania zagranicznych wzorców.

Główny ciężar nauki BIM został przerzucony na studia podyplomowe. Program nauczania na I i II stopniu (licencjat i magisterium), obejmuje wstęp do BIM, a czasami na II stopniu w ogóle nie występuje. Obecny stan nauczania należy uznać jednak za tymczasowy. Nowe Rozporządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonania zawodu architekta[5] z dnia 18 lipca 2019 r, bardzo poważnie traktuje edukację BIM, w wymiarze 95 godzin. Porównywalnie: na dyplom przydzielono 100 godzin (należy dodać, że frazę Building Information Modeling zawarto w projekcie rozporządzenia jednak wykreślono w ogłoszonym tekście aktu prawnego) Biorąc pod uwagę szeroką ofertę studiów podyplomowych, można uznać gotowość polskich uczelni (niekoniecznie wydziałów) do edukacji w zakresie BIM. Należy ją tylko rozwinąć. Drugi zaobserwowany trend, utrzymujący się pewnie od dłuższego czasu, to skoncentrowanie na oprogramowaniu CAD. Większość przedmiotów wykorzystujących techniki cyfrowe ograniczają się do przestrzeni 2D, czasami rozszerzając je o GIS. A obecnie świat pracuje nad połączeniem BIM z GIS pod nazwą Geo BIM.

Szersza oferta edukacyjna płynie z niezależnych źródeł w ramach szkoleń, filmów, certyfikowanych egzaminów i innych współczesnych form nauczania. W raporcie przedstawiono dostępność angielskojęzycznych i polskojęzycznych: kursów online, blogów, platform i podręczników nauki oprogramowania tworzonych przez producentów oraz zestawienie certyfikatów i świadectw. Przy porównaniu danych, wskazanie szerokiej oferty w języku angielskim i skromniejszej w języku polskim nie jest zaskoczeniem. Lecz sytuacja jest zaskakująco dobra jeśli porównamy 45-48 mln[7] użytkowników j.pol z potencjalnymi 7 mld odbiorców j.ang. Takich dysproporcji nie zauważono. Oferta edukacyjna (dla obu języków) zdominowana jest przez naukę oprogramowania. Stosunkowo mała oferta nauki metodologii może wynikać z różnego podejścia do BIM w zależności od kraju oraz jego regulacji prawnych. Jeśli chodzi o dostęp do nowości, szeroki wachlarz wiedzy zapewniają blogi i rządowe strony w krajach, które podjęły już decyzje o jego wprowadzeniu. Z dostępnych materiałów edukacyjnych, producentów oprogramowania, wynika dominacja 3 - 4 podmiotów na obecnym rynku. Nie oznacza to brak innych rozwiązań czy niezależnych źródeł edukacji ale dysproporcje są widoczne. Można je skrótowo określić jako czterech i reszta świata. Raport nie obejmuje swoim zasięgiem wszystkich programów i producentów, rozwiązań dedykowanych BIM, skupia się na najpopularniejszym wycinku. No cóż, nikomu jeszcze nie udało się do dzisiaj przeczytać Internetu, dlatego też nie próbowałem. Raport rozszerzono o oprogramowanie dostępne w formule BIM dla polskich architektów[8]. Na konieczność opanowania kilku programów przez studentów wskazuje wynik ankiety, przeprowadzonej przez KRIARP w listopadzie 2019 roku. Ankieta powstała na potrzeby wypracowania ram współpracy uczelni z członkami Izby. Każdy mógł odpowiedzieć jakie oprogramowanie preferuje w swojej pracy. Średni wynik daje ok. 4 programy na każdego ankietowanego. Oczywiście nie wszystkie programy wskazywane w ankiecie dotyczyły BIM. Wskazano również na oprogramowanie typu CAD i graficzne z zakresu 2 i 3D. Końcowym elementem raportu była analiza dostępnych certyfikatów i świadectw z zakresu znajomości BIM. Również w tej pozycji szala przechyla się w stronę umiejętności obsługi oprogramowania a nie znajomości procesów BIM. Najobszerniejsza grupę certyfikatów wydają ośrodki szkolące jako zakończenie szkolenia.

Raport kończą wnioski oraz lista rekomendowanych działań dla IARP w zakresie edukacji BIM, które w dużym skrócie można opisać: uczestniczmy czynnie w kształtowaniu programów nauczania BIM na polskich uczelniach oraz w przestrzeni online. Szczegółowo, można przytoczyć najważniejsze z nich[10]:

· można zainicjować Polską Grupę BIM w celu wymiany informacji (przy współpracy z innym samorządami, stowarzyszeniami i przedstawicielami administracji),

· rozszerzenie informacji o OPENBIM na stronie IARP (np. warsztat architekta)

· współpraca z uczelniami przy tworzeniu programów nauczania BIM,

· zapoznanie się z programem nauczania BIM na studiach podyplomowych

· IARP powinna kontynuować trend okręgowych kursów BIM oraz zwiększać pulę archiwalnych szkoleń video,

· IARP powinna wnosić do innych producentów oprogramownia nawiązania współpracy w programie BIM DLA POLSKICH ARCHITEKTÓW IARP

· Z względu na różnorodność kursów i studiów w specjalizacji BIM, IARP powinna certyfikować / rekomendować kursy.

· IARP może wypracować ocenę przydatności kursu do pracy architekta (np. Standardów projektu BIM) oraz recertyfikacji / rerekomendacji, co 2-3 lata (odpłatnie).

Jak wynika z raportu: metodologia BIM dopiero wchodzi w polską przestrzeń edukacji. Właśnie trwają prace nad BIM Standard PL. Wypracowywane są ramy praktyk studenckich, które obligatoryjnie mają trwać jeden semestr i odbywać się u czynnych członków IARP. Wiele programów nauczania w zakresie BIM, na wydziałach architektury, dopiero powstanie albo właśnie powstaje. Taki stan rzeczy daje bardzo szerokie możliwości uczestniczenia w ich opracowaniu. A dzieje się to właśnie teraz. Dodatkowo uczelnie wyższe otrzymały dostęp do licencji akademickich. Daje to możliwość zarówno studentom jak i nauczycielom akademickim darmowego kontaktu z oprogramowaniem. Te możliwości w późniejszej pracy, wiążą się z nakładami kilkudziesięcioma tysiącami złotych dla pracowni. Idealnym rozwiązaniem wydaje się możliwość przyniesienia przez studentów umiejętności i wiedzy z zakresu możliwości najnowszego oprogramowania i najnowszych standardów BIM do pracowni. Bez wydziałów architektury jednak się to nie uda. Jak pokazują rozwiązania w różnych częściach świata: technologia i innowacja powinna płynąć z akademii do świata biznesu. Dodatkowo różne dziedziny przemysłu (np. architekci) powinni ukierunkowywać sektor badawczy w celu poszukiwania najlepszych rozwiązań dla bieżących problemów. Obecny stan nauczania i pojmowania metodologii BIM jest właśnie takim problemem.

mgr inż. arch. Tomasz Gęsiak

artykuł został opublikowany na łamach ZAWÓD ARCHITEKT

[1] Uchwała Nr 0-32-V-2019 Krajowej Rady Architektów RP z dnia 17 kwietnia 2019r.

[2] EUBIM TASK GROUP; Podręcznik dotyczący wprowadzenia modelowania informacji o obiektach budowlanych przez europejski sektor publiczny; UE, s.4

[3] ZESPÓŁ PROBLEMOWY DS. BIM, Raport Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019; IARP styczeń 2020r., wykres G.2.2, s.48

[4] ZESPÓŁ PROBLEMOWY DS. BIM, Raport Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019; IARP styczeń 2020r., wykres G.2.3, s.48

[5] Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 18 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu architekta, [ Dz. U. 2019, poz. 1359 ]

[6] ZESPÓŁ PROBLEMOWY DS. BIM, Raport Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019; IARP styczeń 2020r., wykres G.3.3, s.50

[7] https://pl.wikipedia.org/wiki/Najcz%C4%99%C5%9Bciej_u%C5%BCywane_j%C4%99zyki_%C5%9Bwiata

[8] https://www.intersoft.pl/BIMDLAPOLSKICHARCHITEKTOW/

[9] ZESPÓŁ PROBLEMOWY DS. BIM, Raport Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019; IARP styczeń 2020r., wykres G5.1, s.54

[10] ZESPÓŁ PROBLEMOWY DS. BIM, Raport Aktualnego Stanu Edukacji BIM 2019; IARP styczeń 2020r., s.56