MOCNE STRONY RADOMIA

DWORZEC KOLEJOWY RADOM - RADOM GŁÓWNY
 źródło: CIT.RADOM.PL - Centrum Informacji Turystycznej [7]

Postanowiłem napisać o mocnych stronach Radomia, a właściwie o jego atutach i wyzwaniach. Pomysł pojawił się po przeczytaniu krótkiego artykułu na Onet Kobieta (którego na co dzień nie śledzę, ale ktoś podesłał link z domysłem „przeczytaj…”) więc wracam do sedna. Radom ma wiele atutów, ale mam wątpliwości, czy są one szeroko znane i doceniane, skoro Prezydium Miasta rzadko o nich wspomina w ogólnych wywiadach o mieście. Być może brak takiej diagnozy prowadzi do skupiania się na mniej istotnych sprawach, zamiast na kluczowych wyzwaniach. Ostatnio Radom przyciągnął ogólnopolską uwagę z powodu szybko spadającej liczby mieszkańców – temat ten pojawił się w wielu gazetach i portalach internetowych. Miasto przekroczyło już próg, po którym zmniejsza się liczba wiceprezydentów i radnych w radzie miejskiej. Jak widać (także po lekturze artykułu na Onet), problem nadal nie jest w pełni uświadomiony, a przeciwdziałanie temu niekorzystnemu procesowi wymaga wyznaczenia nowych celów rozwojowych dla Radomia. Dlaczego spadek liczby ludności jest tak problematyczny? Miasto Radom ma wyjątkowo rozległe granice. Przed Czerwcem 1976 roku planowano je jako ośrodek dla 500 tysięcy mieszkańców. W szczytowym momencie ludność dochodziła do około 250 tysięcy, ale jego granice były już poszerzone, by mogło pomieścić pół miliona. Przy obecnym spadku do około 180 tysięcy mieszkańców utrzymanie infrastruktury staje się wyzwaniem. To oznacza, że aby utrzymać istniejące miasto przy malejącej liczbie podatników, można się spodziewać wyższych podatków. Niestety, ta tendencja już się zaczęła w 2024 roku. Dlatego tak ważne jest, aby więcej firm rejestrowało się w Radomiu, a więcej osób meldowało się w mieście. Podatki z CIT-u i PIT-u są kluczowe dla budżetu miasta. Problem dotyczy więc całego Radomia. Co ciekawe, osoby, które wyprowadziły się na przedmieścia Radomia, unikają tych zwiększonych podatków, korzystając jednocześnie z miejskiej infrastruktury, edukacji i służby zdrowia. Już na tym wstępie widać, że Radom ma kilka istotnych problemów. Kluczowa jest ich właściwa diagnoza i niebagatelizowanie skali wyzwań. Ciekawostką jest, że inne dane już dekadę temu pokazywały Radom jako miasto 180-tysięczne. Czy wtedy dostrzeżono problem? Czy podjęto działania? Raczej nie. W artykule postaram się więc najpierw przedstawić atuty Radomia, następnie skupię się na wyzwaniach, a potem nawiążę do artykułu z Onet Kobieta.

SCHEMAT KONCEPCJI OZNACZENIA ISTNIEJĄCYCH POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH z DWORZEC GŁÓWNY NA SCHEMACIE CPK - CPK.PL - RADOMSKA KOLEJ DOJAZDOWA

DOSTĘPNOŚĆ RADOMIA

Dostępność Radomia z miast takich jak Warszawa, Lublin, Łódź, Kielce czy Kraków jest obiecująca, choć rozwój tej infrastruktury wymaga intensywnego lobbowania, zwłaszcza w kwestii trasy S12 na odcinku Tomaszów Mazowiecki – Radom – Puławy. Zamknięcie tego układu drogowego byłoby kluczowe dla Radomia i całego regionu. W tym zakresie rywalizujemy z Kielcami, które dzięki trasie S74 obsługują podobny kierunek w ramach Europejskiej Sieci Transportowej TEN-T. Pierwszy wyścig o ukończenie trasy zdecyduje, które miasto – Radom czy Kielce – stanie się atrakcyjnym punktem dla dużych inwestycji logistycznych: centrów logistycznych, magazynów, sortowni, nowych firm i miejsc pracy. Widać to choćby na przykładzie inwestycji przy głównych węzłach pod Łodzią. Pytanie jednak, czy coś się dzieje w sprawie S12, zwłaszcza na odcinku przez Puszczę Kozienicką. Mam poważne wątpliwości, czy traktuje się to jako priorytet. Niemniej, już teraz dostępność Radomia jest znaczna: Warszawa (1:10h S7, 0:57h PKP), Lublin (1:20h DK12/S12, 1:22h PKP), Łódź (2:00h DK12, 2:30h PKP), Kielce (0:55h S7, 1:00h PKP), Kraków (2:00h S7, 2:36h PKP). To czas podróży, który umożliwia pracę zdalną i hybrydową, a w przypadku Warszawy nawet pracę stałą. Godzinny dojazd pociągiem do centrum z Radomia jest porównywalny z dojazdem samochodem czy komunikacją miejską z dalszych dzielnic Warszawy, co daje do myślenia. Dodatkowym atutem jest lotnisko Warszawa-Radom, a także niższe ceny nieruchomości w porównaniu do wspomnianych miast, co stanowi mocny argument za zamieszkaniem w Radomiu. Więcej o odstępności Radomia, opisałem w publikacji RADOMSKA KOLEJ DOJAZDOWA KONSPEKT 2024 dostępnej w EMPIKu [1], GOOGLE BOOKS [2] oraz AMAZON [3].

https://www.empik.com/konspekt-radomska-kolej-dojazdowa-2024-tomasz-gesiak,p1468475706,ebooki-i-mp3-p#ProductDescription

https://play.google.com/store/books/details?id=4R37EAAAQBAJ&pli=1

https://www.amazon.sg/RADOMSKA-KOLEJ-DOJAZDOWA-Konspekt-Polish/dp/B0D2LJWYW8

RADOMSKA KOLEJ DOJAZDOWA Konspekt 2024; autor: Tomasz Gęsiak

CENA NIERUCHOMOŚCI

Aby sie tu znacznie nie rozpisywać podam tylko suche fakty, które mówią same za siebie. Średnie ceny za metr kwadratowy (m²) nowego mieszkania w stanie deweloperskim w wybranych miastach na listopad 2024 roku wyglądają następująco:

• Radom: ok. 6,500 - 8,500 zł/m²
• Warszawa: ok. 15,000 - 17,000 zł/m²
• Lublin: ok. 9,187 - 11,000 zł/m²
• Łódź: ok. 9,300 - 11,000 zł/m²
• Kielce: ok. 8,203 - 10,000 zł/m²
• Kraków: ok. 14,500 - 16,000 zł/m²

Ceny mieszkań znacząco się różnią między miastami, a Radom i Kielce oferują jedne z najniższych stawek w zestawieniu. To może być atrakcyjna opcja dla osób poszukujących przystępnych lokalizacji w pobliżu większych metropolii. Takie atuty Radomia mogą skłaniać do refleksji zwłaszcza osoby mieszkające i pracujące w dużych miastach, szczególnie w kontekście dobrej dostępności komunikacyjnej i czasu dojazdu. Dane: SONARHOME.PL, WYBIERZDEWELOPERA.PL, RYNEKPIERWOTNY.PL. Czy jednak ruszyła choć jedna kampania promująca hasło „Zamieszkaj w Radomiu” w dużych ośrodkach? Nie wydaje się!

Dostępność Pl.Konstytucji 3V - dane Google Maps - podkład: OpenStreetMap 
linia 1 - 15 min pieszo, linia 2 - 30 min pieszo, linia 3 - 15 min rower, linia 4 - 30 min rower

RADOM MIASTO 15 i 30 MINUTOWE

O miastach 15-minutowych mówi się ostatnio dużo, a idea dzielnic, gdzie wszystko jest w zasięgu kwadransa, zyskuje na popularności. Radom, całkiem przypadkowo, już od późnych lat 50. XX wieku, jest naturalnym 15-minutowym miastem rowerowym. Czy to atut? Ogromny! Nie chodzi tu o korki czy komunikację miejską – te aspekty bledną przy możliwościach, jakie daje Radom. Możliwość codziennych podróży pieszo lub na rowerze do pracy, usług, szkół i innych miejsc to dziś prawdziwy miejski luksus. Jest to jedna z najbardziej docenianych cech Radomia przez warszawiaków, lecz żeby to zrozumieć, trzeba najpierw pomieszkać w stolicy lub regularnie dojeżdżać tam do pracy. Codzienność życia w dużym mieście, z jego ciągłymi dojazdami, kawiarniami, pracą, szkołami i obowiązkami, uczy, czym jest prawdziwa jakość życia i jak bardzo zależy ona od bliskości codziennych spraw. Radom wyróżnia się na mapie Polski, oferując pieszą i rowerową dostępność na poziomie, o jakim inne miasta wojewódzkie mogą tylko marzyć. Aby to jednak docenić, potrzeba doświadczenia z większego miasta, a nie jedynie krótkiego pobytu w turystycznym centrum. Taka bliskość sprawia, że mamy więcej czasu dla rodziny, a codzienność staje się prostsza i bardziej przyjazna. Niestety, osoby niekorzystające z roweru często podejmują decyzje, które mogą być trudne dla rowerzystów: ścieżki rowerowe na bruku czy fazowanej kostce betonowej to efekty nie tyle błędów, co braku doświadczenia. Kto zrozumie ten komfort, zacznie zabiegać o wygodne ciągi piesze i ścieżki rowerowe – infrastrukturę, która podnosi jakość życia i zbliża Radom do ideału miasta 15-minutowego.

Pieczęć Miasta Radom 1700r - RETROPEDIA.RADOM.PL [4]

HISTORIA RADOMIA

Historia Radomia to niezaprzeczalny atut miasta, a jej poznanie nie powinno być domeną wyłącznie studentów architektury i urbanistyki. Radom, uznawany przez podręczniki akademickie za doskonały przykład polskiej lokacji miejskiej, stanowi żywe muzeum na mapie kraju. W jego tkance widać rozwój miasta od średniowiecznego grodu na Piotrówce i Miasta Kazimierzowskiego, przez XIX-wieczną ulicówkę czasów zaboru rosyjskiego, aż po XX-wieczne osiedla II RP – jak Planty z fabryką broni – oraz PRL-owskie osiedla Ustronie, Południe, Borki czy Gołębiów. Szczególna świetność Radomia przypadła na czasy Jagiellonów, których historia nadal widoczna jest w Placu Jagiellońskim i szlaku na Wilno przez Kozienice (dzisiejsza ul. Struga). To właśnie wtedy region Radomski stał się centrum szlacheckich nadziałów i majątków wielkich polskich rodzin. Niestety, w czasach zaborów wiele z tych majątków zostało skonfiskowanych przez carat za udział w powstaniach. Dziś po świetności tych rodów pozostały jedynie dwory, parki i kościoły, które pamiętają o fundatorach. Radomskie dziedzictwo historyczne jest wciąż żywe, a pytania o dawną siłę regionu wciąż są aktualne – temat godny historycznej debaty i licznych publikacji, które mogłyby pomóc Radomiowi na nowo zbudować tożsamość. Czy Radom jest, a może był miastem robotniczym? Owszem, ale dopiero od XIX wieku, kiedy zaczął rozwijać się jako ośrodek przemysłowy ze względu na korzystne położenie przy głównych szlakach północ-południe i wschód-zachód (dzisiejsze S12 i S7). Geografia miasta się nie zmienia – podobnie jak jego potencjał. Pomimo tak bogatej historii, Radom nie doczekał się jeszcze Festiwalu Jagiellońskiego, który mógłby w pełni opowiedzieć jego dzieje. Miejmy nadzieję, że niedawno wydana Monografia Dziejów Radomia przyczyni się do głębszego zrozumienia i promocji historii miasta.

Kierunki i natężenie rejestrowanych napływów z Radomia w latach 1989-2018; dane pozyskane z Miejskiej Pracowni Urbanistycznej, źródło: DIAGNOZA SYTUACJI RADOMIA W UJĘCIU SPOŁECZNYM, PRZESTRZENNYM I GOSPODARCZYM PRZYGOTOWANA NA POTRZEBY OPRACOWANIA PT. „STRATEGIA DALSZEGO ROZWOJU GMINY MIASTA RADOMIA – RADOM 2030"; Radom 2030 – Strategia dalszego rozwoju; RADOM 2021 [5]

DLACZEGO MIESZKAŃCY RADOMIA OSIEDLAJĄ SIĘ POZA GRANICAMI MIASTA ?

Aby nie rozciągać artykułu, ograniczę się do trzech głównych powodów, dla których część osób decyduje się na życie poza Radomiem. Pierwszy powód – przewlekłość administracyjna. Mniejsze gminy oferują sprawniejszą obsługę mieszkańców, podczas gdy w Radomiu czas oczekiwania na decyzje urzędowe bywa podobny do Warszawy czy Krakowa. Opóźnienia administracyjne sięgające nawet dwóch lat zniechęcają zarówno przyszłych mieszkańców, jak i inwestorów, którzy zgodnie twierdzą, że łatwiej prowadzić inwestycje w Lublinie niż w Radomiu. Drugi powód – cena gruntów. Radom wciąż traktuje duże obszary swoich terenów jako rolne, co nie sprzyja dostępności działek pod budownictwo jednorodzinne, a przyczynia się do wzrostu cen gruntów. Tegoroczne Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego nie rozwiązuje tego problemu, pozostawiając wiele obszarów w granicach miasta przeznaczonych na działalność rolną. Miasto mogłoby wyprzedzić sąsiadujące gminy, oferując mieszkańcom możliwość budowy w granicach miasta na terenach przystosowanych pod zabudowę jednorodzinną. Czym Radom może konkurować? Komunikacją miejską? Gminy ościenne również rozwijają swoje systemy transportu. Centralne ogrzewanie, z którego korzysta miasto, mogłoby być atrakcyjnym atutem, gdyby było tańsze od ogrzewania gazowego, bardziej dostępne i korzystające z OZE – mogłoby to skutecznie przyciągnąć mieszkańców. Trzeci powód – współsprawczość mieszkańców. W mniejszych gminach mieszkańcy czują, że mają realny wpływ na zarządzanie, podczas gdy Radom boryka się z niskim poziomem konsultacji społecznych, często organizowanych dopiero po opracowaniu projektu, bez realnej przestrzeni na uwagi mieszkańców. Osobiście doświadczyłem konsultacji projektu, którego nie mogłem zobaczyć, i proszono mnie o wyobrażenie sobie, co mógłbym w nim skonsultować. Podany kontakt mailowy również nie zaowocował żadnym feedbackiem. W efekcie, zamiast rzeczywistej współpracy z mieszkańcami, mamy formalność – konsultacje dla konsultacji, post factum i bez rzeczywistego celu. Ludzie przenoszą się tam, gdzie ich głos się liczy, a administracja słucha – nie tylko „konsultuje”, ale tworzy przestrzeń na realizację rzeczywistych potrzeb mieszkańców.

Sieć osadnicza województwa mazowieckiego - PROGRAM ROZWOJU I MODERNICACJI TECHNOLOGICZNEJ TRANSPORTU SZYNOWEGO W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM przyjęty Uchwałą nr 116/5/14 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 16 grudnia 2014 roku w sprawie sprawie przyjęcia i poddania konsultacjom projektu „Programu rozwoju i modernizacji technologicznej transportu szynowego w województwie mazowieckim” Informacja w sprawie rozpatrzenia wniosków i uwag zgłoszonych do projektu została przedstawiona na 50 posiedzeniu Zarządu Województwa Mazowieckiego w dniu 23 czerwca 2015 roku - MBPR  - Warszawa 2015

ARTYKUŁ ONETU o RADOMIU link do artykułu [6]

"Dane GUS-u pokazują, że ludzie wyjeżdżają z Radomia...” Czasem trzeba wyjechać, by docenić to, co Radom ma do zaoferowania. Tego nie można po prostu przeczytać – to trzeba przeżyć.

Likwidacja województwa radomskiego i wpływ na miasto: W 1998 roku Radom stanął przed trudnym wyborem: Świętokrzyskie czy Mazowieckie? Choć ostateczna decyzja mogła budzić kontrowersje, z perspektywy lat wydaje się, że „małżeństwo z rozsądku” z Warszawą było korzystniejsze. Nie możemy jednak zapominać, że rynek pracy Radomian w dużej mierze znajduje się właśnie w Warszawie.

Problem demograficzny: Bagatelizowanie tej prognozy nie wróży dobrze. To nie jest tylko trend ogólnopolski, a brak działań, które zatrzymałyby mieszkańców, odbije się na mieście. Nawet jeśli Radom posiada prężnie rozwijający się rynek mieszkaniowy, nie przyciąga nowych mieszkańców, tylko kapitał inwestycyjny, liczący na wysokie zwroty w przyszłości. To nie nowi mieszkańcy, tylko inwestycje spekulacyjne – fakt, który przy zarządzaniu miastem powinien być lepiej zrozumiany.

Meldunek a dane demograficzne: Polemika z danymi GUS to droga donikąd – nie mamy innych metod rejestracji mieszkańców. Szacunki na poziomie 180 tys. mieszkańców Radomia były znane już dekadę temu, ale nie zostały podjęte żadne skuteczne kroki, aby odwrócić tę tendencję. Dane GUS to także podatki, dane o dochodach z PIT i CIT, a dane dla Radomia i Powiatu Radomskiego są alarmujące: znacznie poniżej średniej mazowieckiej i krajowej. To kwestia, którą należy pilnie rozwiązać.

Kultura i przestrzeń zielona: Jak Radom może konkurować w sferze kultury z Warszawą, Łodzią czy Krakowem? Takie porównania są po prostu nie na miejscu. Co więcej, warto zadać pytanie: jakie nowe parki miejskie powstały w ostatnich latach? Większość terenów zielonych to pozostałość XIXw planowania miasta lub spadek z czasów PRL-u.

„Młodzi opuszczają Radom” – to nie tylko trend ogólnopolski. Wciąż niewystarczająco dostrzegana jest grupa osób wracających do Radomia z własnymi firmami, działalnością gospodarczą czy pracą zdalną. To osoby świadomie wybierające Radom, często z bogatym doświadczeniem zawodowym i oczekujące współpracy z samorządem. Tych ludzi należy poznać, zrozumieć ich motywacje i nawiązać współpracę. Ich inicjatywy, takie jak licznie zarejestrowane NGO na 100 mieszkańców, pokazują, że radomianie chcą działać, często tam, gdzie administracja nie daje szans na współpracę.

PODSUMOWUJĄC

Radom, mimo licznych wyzwań, posiada unikalne atuty, które mogłyby przyciągać zarówno mieszkańców, jak i inwestorów. Miasto jest przykładem naturalnej "15-minutowej" przestrzeni miejskiej, gdzie większość usług, miejsc pracy i instytucji znajduje się w zasięgu krótkiego spaceru lub przejażdżki rowerowej, co dla wielu stanowi obecnie nieoceniony luksus. Ponadto Radom, bogaty historycznie, stanowi ciekawy obiekt studiów urbanistycznych i architektonicznych, oferując wgląd w różnorodne etapy rozwoju miejskiego. Niestety, miasto boryka się także z problemami, które wpływają na decyzje mieszkańców o wyjeździe. Wśród głównych wyzwań są wąski rynek pracy, opóźnienia administracyjne, wysokie ceny gruntów oraz niska jakość współpracy samorządu z mieszkańcami, co widać na poziomie konsultacji społecznych, które są często prowadzone pro forma, a nie w duchu współpracy. Brakuje też odpowiednich mechanizmów, które zapobiegałyby odpływowi ludności – zarówno młodych, którzy wyjeżdżają na bezpowrotnie na studia, jak i osób poszukujących stabilnych warunków życia i pracy. Choć rozwija się rynek mieszkaniowy, to w dużej mierze napędzany jest przez kapitał inwestycyjny, nie zaś przez napływ nowych mieszkańców. Demograficzne prognozy GUS dla Radomia są alarmujące, ale władze miejskie wydają się je bagatelizować, a brak działań może skutkować pogłębiającą się zapaścią. Brakuje też kompleksowej strategii dla mieszkańców wracających z doświadczeniem zawodowym i biznesowym, którzy wybierają Radom świadomie, oczekując wsparcia ze strony samorządu. Liczne inicjatywy oddolne, w tym organizacje pozarządowe, są dowodem na to, że mieszkańcy chcą działać na rzecz miasta, nawet tam, gdzie administracja zawodzi. Podsumowując, Radom posiada potencjał do rozwoju, ale wymaga lepszej współpracy z mieszkańcami, bardziej proaktywnej administracji oraz wdrożenia przemyślanych rozwiązań, które odwrócą negatywne trendy demograficzne i poprawią jakość życia.

WYGENEROWANE PRZY POMOCY NARZĘDZI AI: TREŚCI, OBRAZY, ANIMACJE i DŹWIĘKI ZOSTAŁY WYGENEROWANE SYNTETYCZNE, ZMODYFIKOWANE LUB/I ZMANIPULOWANE

BIBLIOGRAFIA:

[1]https://www.empik.com/konspekt-radomska-kolej-dojazdowa-2024-tomasz-gesiak,p1468475706,ebooki-i-mp3-p#ProductDescription

[2] https://play.google.com/store/books/details?id=4R37EAAAQBAJ&pli=1

[3] https://www.amazon.sg/RADOMSKA-KOLEJ-DOJAZDOWA-Konspekt-Polish/dp/B0D2LJWYW8

[4] http://www.retropedia.radom.pl/

[5] https://bip.radom.pl/download/69/98371/Diagnozaspolecznagospodarczaprzestrzenna.pdf

[6] https://www.onet.pl/styl-zycia/onetkobieta/to-miasto-wyludnia-sie-w-zatrwazajacym-tempie-wiceprezydentka-trend-jest-ogolnopolski/zyscf2d,2b83378a?fbclid=IwY2xjawGTC_hleHRuA2FlbQIxMAABHT6OX3Xq6DN7XART7kA4ivggQb6VtBjIOq0qCaQ0etG6il9BxD1jCK3MzA_aem_um8_Gbn51aM_UUuNjf9-TA

[7] http://cit.radom.pl/kategoria-189-dworzec_kolejowy__plac_dworcowy_ul._w%EF%BF%BDadys%EF%BF%BDawa_beliny_pra%EF%BF%BDmowskiego_2.html

[8] https://podroze.onet.pl/aktualnosci/wszyscy-dziwili-sie-ze-tam-jade-pojechalam-do-radomia/2xxz4t9

[9] https://podroze.onet.pl/aktualnosci/mieszka-w-radomiu-mowi-jak-naprawde-zyje-sie-w-tym-miescie/ssgzbhk?utm_source=l.facebook.com_viasg_podroze&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=undefined&utm_v=2

[10] https://podroze.onet.pl/aktualnosci/mieszka-w-radomiu-mowi-jak-naprawde-zyje-sie-w-tym-miescie/ssgzbhk

[11] https://kobieta.onet.pl/wiadomosci/wyludnia-sie-duze-polskie-miasto-zatrwazajace-dane-gus-u-o-radomiu/jz4w64z